Św. Franciszek Salezy. Doktor Kościoła i przedstawiciel chrześcijańskiego humanizmu

Życie i działalność św. Franciszka Salezego

Pochodzenie i edukacja

Franciszek Salezy, urodzony w 1567 roku w zamożnej rodzinie w Thorens-Glieres w Sabaudii, był najstarszym synem znakomitego rodu. Jego ojciec pragnął, aby Franciszek udał się na studia prawnicze, co też uczynił. W 1580 roku rozpoczął naukę łaciny, greki, filozofii i retoryki w Collège de Clermont, a jednocześnie podjął studia teologiczne na Sorbonie. Jego ulubioną lekturą było wówczas dzieło O naśladowaniu Chrystusa Tomasza a Kempis, a jego kierownikiem duchowym był Antonio Possevino. Zamiast kariery prawniczej, Salezy wybrał życie pobożnego kapłana.

Biskupstwo i działalność duszpasterska

Po otrzymaniu święceń kapłańskich w 1593 roku, Franciszek Salezy święty niestrudzenie głosił słowo Boże, starając się nawracać protestantów w rejonie Genewy. W 1602 roku został mianowany biskupem Genewy i pełnił tę funkcję do końca życia (zm. w 1622 r.). Sprawował urząd biskupa w duchu miłości Bożej i dobroci, stawiając na pierwszym miejscu łagodność oraz troskę o dusze.  Podaje się, że dzięki jego wysiłkom kilkadziesiąt tysięcy protestantów powróciło do Kościoła katolickiego. Nie wszystkich jednak napawało to radością: kilkakrotnie dokonano zamachu na jego życie. W pracy misyjnej korzystał z modlitewnego wsparcia Sióstr Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, nazywanych w Polsce wizytkami, zakonu, który założył wraz ze św. Joanną Franciszką de Chantal.

Poglądy religijne św. Franciszka Salezego

Franciszek Salezy święty głosił, że świętość jest osiągalna dla każdego stanu i że życie duchowe powinno być przeniknięte miłością i dobrocią. Jego nauki podkreślały zaufanie Bogu miłości oraz potrzebę optymizmu w dążeniu do świętości. Sprzeciwiał się surowemu jansenizmowi, promując łaskawość i miłość Bożą. Jjako gorliwy pasterz wdrażał w swojej diecezji genewskiej reformy Soboru Trydenckiego, zakładając m. in. jedno z pierwszych seminariów duchownych na świecie. Przede wszystkim jednak niestrudzenie nauczał i udzielał sakramentów. Sprawował też posługę egzorcysty. Mówi się, że był pierwszym, który „odśredniowieczył” diabła, ponieważ w swoim nauczaniu nie epatował dantejskimi obrazami piekła, ale starał się podawać wiernym skuteczne lekarstwa na ataki złego. Zasłynął również ze stosowania nowatorskich metod w pracy duszpasterskiej, przygotowując i drukując krótkie artykuły, w których wyjaśniał prawdy wiary atakowane przez protestantów. Miał przy tym znakomity język. Wiele z jego spostrzeżeń czy powiedzeń używanych jest do dnia dzisiejszego, jak na przykład: „Więcej much złapie się na kroplę miodu aniżeli na beczkę octu”; „Smutny święty to, to żaden święty”; „Miarą miłości jest miłość bez miary”, i inne.

Dzieła św. Franciszka Salezego

"Filotea, czyli Wprowadzenie do życia pobożnego"

Jedno z najważniejszych dzieł duchowości chrześcijańskiej, skierowane do ludzi świeckich. Książka uczy, jak prowadzić życie pobożne w codziennych realiach, bez konieczności porzucania świata. Franciszek przedstawia konkretne rady dotyczące modlitwy, sakramentów i pracy nad sobą. 

"Traktat o miłości Bożej"

W tym dziele Franciszek Salezy analizuje naturę miłości Bożej i jej oddziaływanie na duszę ludzką. Podkreśla, że prawdziwa miłość do Boga powinna być bezinteresowna i prowadzić do świętości. Jest to jedno z największych dzieł teologicznych XVII wieku.

"Listy duchowe"

Zbór korespondencji św. Franciszka Salezego, w którym odpowiada na pytania dotyczące życia duchowego i moralnego. W listach ukazuje się jako mądry doradca i przewodnik duchowy.

"Rozmowy duchowe"

Dzieło powstałe na podstawie rozmów Franciszka Salezego ze św. Joanną Franciszką de Chantal. Podkreśla znaczenie łagodności, pokory i ufności w relacji z Bogiem.

"Reguły Zgromadzenia Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny"

Franciszek Salezy święty stworzył reguły dla zakonu, który założył wspólnie z Joanną Franciszką de Chantal. Podkreślają one łagodność i miłość wobec wszystkich.

Znaczenie jego dokonań i myśli teologicznej

Franciszek Salezy miał ogromny wpływ na duchowość chrześcijańską, promując idee optymizmu, łagodności i zaufania Bogu. Jego nauki były inspiracją dla wielu świętych i teologów. Jako doktor Kościoła pozostawił dzieła, które do dnia dzisiejszego są aktualnym przesłaniem dla chrześcijan.

Zgromadzenie Salezjanów, założone w XIX wieku przez św. Jana Bosko, nawiązuje do duchowości i nauk św. Franciszka Salezego. Jego podejście do wychowania i łagodności stało się inspiracją dla działalności salezjanów, którzy poświęcają się pracy z młodzieżą na całym świecie.

Kult św. Franciszka Salezego

Franciszek Salezy został beatyfikowany przez papieża Piusa IX w 1661 roku, a następnie kanonizowany w 1665 roku. Jego wspomnienie liturgiczne obchodzone jest 24 stycznia. Ikonografia przedstawia go w stroju biskupim lub pontyfikalnym, często z książką w ręku. Jest patronem dziennikarzy, prasy katolickiej i pisarzy.

Dzieła św. Franciszka Salezego dostępne na polskim rynku

Obecnie na polskim rynku dostępne są m.in.:

• "Filotea, czyli Wprowadzenie do życia pobożnego"

• "Traktat o miłości Bożej"

• "Listy duchowe"

• "Rozmowy duchowe"