Krzysztof Gołaszewski, Time4man

J.B. Liebana sięgnął do niezwykle ciekawego i jakże kontrowersyjnego okresu historii. Okresu, w którym kształtował się przyszły obraz Europy jako kontynentu podzielonego wojnami religijnymi. Autor stara się dotrzeć do przyczyn, do genezy tego procesu, ukazać te najważniejsze i najdonioślejsze fakty. I czyni to niezwykle umiejętnie.

W "Schizmie" Jesus Bastante Liebana przedstawił obraz rozpadającej się jedności zachodniego świata chrześcijańskiego, którego skutki trwają do dziś. Czytelnik dostaje do ręki książkę, w której może śledzić kulminacyjny punkt procesu zapoczątkowanego przez Marcina Lutra w 1517 r., kiedy to przybił swoje 95 tez do drzwi kościoła w Wittenberdze.
Za początek swojej opowieści autor obrał dzień 17 kwietnia 1521. Trwają obrady Sejmu Rzeszy w Wormacji, na którym przesłuchany ma być przed obliczem cesarza Karola V, reformator Marcin Luter. Wydarzenia przedstawione w książce kończą się śmiercią papieża Hadriana VI i wyborem nowego władcy na Tronie Piotrowym, Klemensa VII w listopadzie 1523 r (epilog). Ten okres posłużył autorowi do prześledzenia wydarzeń, które doprowadziły do schizmy i powstania kościoła protestanckiego (luteranizmu).
Nocą z 16 na 17 kwietnia 21 - letni cesarz Karol V przeżywa rozterki co do tego jak ma postąpić, co ma uczynić aby zachować jedność chrześcijaństwa i swojego królestwa. Razem splątane są emocje, ambicje i obawa przed Bożym gniewem – towarzyszą one w tym momencie młodemu monarsze, który naciskany przez przedstawicieli Kościoła ma potępić heretyka Lutra. W ten sposób zaczyna się powieść i tak nacechowana narracja utrzymuje się do końca. Czytamy więc nie tylko o teologicznych dysputach, ale przede wszystkim o ludzkich namiętnościach, które poprzez najwybitniejsze osobistości ówczesnej Europy kreują polityczny i religijny obraz Starego Kontynentu. Autor na stronach swojej książki poświęca wiele miejsca na wewnętrzne monologi wspomnianego cesarza Karola V oraz Marcina Lutra i Hadriana VI. To właśnie te postacie tworzą główną oś, po której toczy się los Kościoła Katolickiego.
Luter odgania od siebie szatana, który nawiedza go zwłaszcza w nocy i sam siebie przekonuje, że jest niczym Chrystus niosący ludowi Słowo Boże,  coraz bardziej zatracający się w negacji wszystkiego co związane z Kościołem Katolickim. Nie czytamy podręcznika od historii, ale „wstępujemy” do rozmyślań Lutra, targanego wątpliwościami, przechodzącego skrajne emocje, często rozchwianego emocjonalnie. Poznajemy jego wady i zalety, rozterki i niepewność.
Podobnie jest w  przypadku Hadriana, którego poznajemy najpierw jako regenta Kastylii,   następnie wybranego na papieża po okresie pontyfikatu Leona X, który swoimi działaniami (zaangażowanie w świecką politykę, symonia i sprzedaż odpustów, styl życia przepełniony przepychem) doprowadził do wybuch niezadowolenia w Niemczech, przygotowując nieświadomie grunt dla teorii reformatorskich Lutra. Nowy papież boi się losu, który przyniósł mu Duch Święty, wręcz obawia się, że jedyne co mu przyniesie Tron Piotrowy to męczeńska śmierć, bo wkracza do „niewoli Babilońskiej”. I ma rację, gdyż jego pontyfikat trwa tylko rok – otruty przez przeciwników swojej polityki pojednania w Kurii Rzymskiej, umiera w mękach, a świat chrześcijański ostatecznie się rozpada. I tu właśnie wchodzimy w świat najwyższych dostojników Watykanu – Kardynałów, „szarych eminencji” tworzących spiski, sojusze, przestawiających władców księstw i królestw niczym figury na szachownicy Europy. Jest to niezwykle frapujące i jednocześnie wciągające, bo z jednej strony autor pozwala nam na własną ocenę tych wydarzeń i poszczególnych bohaterów, a z drugiej strony w sposób przejrzysty ukazuje ówczesne podziały polityczne i społeczne (duży plus za umieszczone na końcu książki, ułatwiające czytelnikowi w rozeznaniu czasowym,  kalendarium – „Chronologia Reform”).
J.B. Liebana sięgnął do niezwykle ciekawego i jakże kontrowersyjnego okresu historii. Okresu, w którym kształtował się przyszły obraz Europy jako kontynentu podzielonego wojnami religijnymi. Autor stara się dotrzeć do przyczyn, do genezy tego procesu, ukazać te najważniejsze i najdonioślejsze fakty. I czyni to niezwykle umiejętnie. Co ważne pozwala czytelnikowi na własne przemyślenia, własną interpretację wydarzeń i poruszonej problematyki kwestii religijnych. Nie staje ani po stronie Kościoła, ani po stronie Lutra, pisze więc o wewnętrznym zepsuciu Rzymu i Watykanu, ale też o tym, że Kościół jest spoiwem łączącym cały kontynent, opoką dla ludzi biednych i królów. Po drugiej stronie barykady Luter jest pełen wewnętrznych sprzeczności, które jednak powoli zanikają na rzecz ostatecznej walki z Kościołem. Są dobre intencje, są i podszepty szatana kuszącego i napełniający pychą Lutra. Stanowi to m.in. o niezwykłości tej powieści.