Prorocy - dotknąć tajemnicy Boga
Bo Pan Bóg nie uczyni niczego,
nie objawiwszy swej tajemnicy
sługom swym, prorokom.
Am 3, 7
Boskie ścieżki w historii wiodą nas przez labirynt pozornych sprzeczności. Czy Jego sprawiedliwe wyroki utkane są tak misternie, że przekraczają ludzkie zdolności pojmowania? Dlaczego Bóg stawia nam przed oczami Proroków? Dlaczego są tak ważni i powinniśmy nieustannie wsłuchiwać się w ich głos? O tym opowiada Abracham Heshel w wyjątkowej książce „Prorocy”.
nie objawiwszy swej tajemnicy
sługom swym, prorokom.
Am 3, 7
Boskie ścieżki w historii wiodą nas przez labirynt pozornych sprzeczności. Czy Jego sprawiedliwe wyroki utkane są tak misternie, że przekraczają ludzkie zdolności pojmowania? Dlaczego Bóg stawia nam przed oczami Proroków? Dlaczego są tak ważni i powinniśmy nieustannie wsłuchiwać się w ich głos? O tym opowiada Abracham Heshel w wyjątkowej książce „Prorocy”.
Z ludzkiej perspektywy to, co się dzieje, i to, co nadejdzie, mogą dzielić wieki; z perspektywy Boga stanowią one jedność. Historia, to, co zdarza się tu i teraz, jest rozstrzygającym momentem boskiego objawienia, które nie polega na dokonywaniu cudów wywołujących zauroczenie, lecz na budowaniu sprawiedliwości, co rodzi wdzięczność: A Pan jest ponad wszystkim i mieszka na wysokości. On napełnia Syjon prawem i sprawiedliwością, wierność będzie Jego ozdobą. Pełnia zbawienia, mądrości, poznania i bojaźni Pana to jego skarby. Iz 33, 5–6.
Intymna więź
Czy prorockie przesłanie można zredukować do prostej i brzmiącej przekonująco reguły: Do ut des, „Daję, abyś ty mi dał”? Przestrzegaj zasad moralnych, a ja uczynię cię szczęśliwym – mówi Pan. To, co ogłaszają prorocy, dotyczy niezwykle osobistego związku Boga z człowiekiem, dzięki któremu całe życie umieszcza się w perspektywie Bożej, a prawa człowieka stają się, by tak rzec, boskimi prerogatywami. Człowiek jest przedmiotem Bożej troski. Pathos jest zaiste sprawiedliwością spowitą tajemnicą, więzią opartą na świętej odmienności. Czy słowo Boga jest irracjonalne? Lecz na jakiej podstawie oceniamy słowo Boga? Poprzez rozum wyrażający się w naszych myślach. Lecz czy zawsze rozumiemy własne myśli? Czy umiemy zawsze wyrazić to, co mamy na myśli?
Wspaniałość i majestat Boga nie przejawiają się w sprawowaniu najwyższej władzy i potęgi, lecz w okazywaniu prawości i miłosierdzia. Prorocy głosili, że sprawiedliwość jest wszechwładna, że dobro i zło stanowią wymiary historii świata, a nie są tylko sposobem zachowania. Istnienie świata jest zależne od dobra i zła, a jego tajemnicą jest Boży udział w historii. Taki już nasz los: to, co dla proroków jest jak najbardziej racjonalne, nam jawi się jako sprzeczne z rozumem. Owa niezgodność nie jest wszakże czymś ostatecznym. Celem jest przywrócenie zgodności, odrzucenie bałwochwalstwa i przesądu, które zrażają człowieka do tego, co najistotniejsze, i oddzielają go od Bożej miłości.
Bóg rządzi światem poprzez sprawiedliwość i współczucie, czyli miłość. Obie te drogi nie tyle się rozchodzą, ile uzupełniają, ponieważ to dzięki współczuciu można kierować się sprawiedliwością. Raz po raz Jego współczucie, czyli miłość, objawia się w naszym świecie. Kain za morderstwo swego brata nie poniósł zasłużonej kary. Chociaż sprawiedliwość wymagała, aby krew Abla została pomszczona, Kaina spotkała łaska boskiego wybaczenia i ochrony. Ojciec nie może pełnić funkcji sędziego. Jednak sędzia wszystkich ludzi jest także ich Ojcem. Sprzeniewierzyłby się swojej własnej naturze, gdyby wymierzał sprawiedliwość, nie kierując się współczuciem. Ponad nagrodą i karą góruje tajemnica miłości Boga. Grzech niekoniecznie musi pociągnąć za sobą karę. Pomiędzy działaniem a odpłatą stoi Pan Bóg „miłujący i łaskawy, nieskory do gniewu, bogaty w miłosierdzie i prawdę, wierny w miłości wobec niezliczonych, gotowy przebaczyć winy, przestępstwa i grzechy” (Wj 34, 6–7Pa). On pamięta, że „człowiek jest tylko ciałem” (Ps 78, 39Pa). W takim rozumieniu, najważniejszym przesłaniem proroków jest wezwanie do nawrócenia.
ZOBACZ WIĘCEJ W KSIĄŻCE „PROROCY”
Czyż Ten, który jest Stwórcą wszystkiego, może wzruszyć się tym, co tak nikła cząstka Jego stworzenia uczyni bądź nie? Pathos zarówno odsłania Jego troskę, jak i skrywa Jego potęgę. Ludzki umysł skłania się ku idei Boga jako absolutnego majestatu, nieopisanego dostojeństwa, wszechmocy i doskonałości. Boga uważa się powszechnie za Pierwszą Przyczynę, która wprawiła w ruch mechanizm świata, funkcjonujący dalej zgodnie z właściwymi mu prawami i procesami. Wydaje się niewyobrażalne, aby Najwyższa Istota troszczyła się o sprawy ludzkiego istnienia.
Tajemnica ukryta jest w trosce
Tajemnica gniewu tkwi w Bożej trosce. A niczego nie możemy być bardziej pewni niż Jego troski. Gniew rodzi zniszczenie i cierpienie, ale nie rozpacz. Gniew Boga nie jest burzą w otchłani pełnej tajemnicy i przerażenia. Świat spowija mrok, a ludzkie cierpienie jest potworne. Lecz prorok rzuca promyk światła, który ukazuje ludzkiemu sercu Boże myślenie. Bóg nie czerpie przyjemności z bezlitosnego gniewu.
Prorok zraniony Bożym gniewem nie jest ani obojętny na cierpienie, ani też nim zakłopotany. Gniew ma swój kres, a cierpienie nie jest czymś ostatecznym. Doświadczenie to jest mroczne, lecz w ciemności stworzonej przez Boga jest Pan i jest światłość. Prorok nie jest zagadką dla samego siebie; źródło jego doświadczenia nie jest dla niego tajemnicą ani powodem zakłopotania. Wie, Kogo spotyka. Mocna i niezachwiana pewność, że to Bóg jest sprawcą natchnienia, a prorok ma przemawiać w Jego imieniu, wynika z jednoznacznej świadomości Źródła owego doświadczenia. Postawą proroka jest nie tylko posłuszeństwo, lecz także wdzięczność. Oto prawdziwy szczyt wiary: Ty powiesz w owym dniu: Wychwalam Cię, Panie, bo rozgniewałeś się na mnie, lecz Twój gniew się uśmierzył i pocieszyłeś mnie. Iz 12, 116
Fragment tekstu pochodzi z książki „Prorocy”, Abrahama Heschela, wydawnictwo Esprit
Intymna więź
Czy prorockie przesłanie można zredukować do prostej i brzmiącej przekonująco reguły: Do ut des, „Daję, abyś ty mi dał”? Przestrzegaj zasad moralnych, a ja uczynię cię szczęśliwym – mówi Pan. To, co ogłaszają prorocy, dotyczy niezwykle osobistego związku Boga z człowiekiem, dzięki któremu całe życie umieszcza się w perspektywie Bożej, a prawa człowieka stają się, by tak rzec, boskimi prerogatywami. Człowiek jest przedmiotem Bożej troski. Pathos jest zaiste sprawiedliwością spowitą tajemnicą, więzią opartą na świętej odmienności. Czy słowo Boga jest irracjonalne? Lecz na jakiej podstawie oceniamy słowo Boga? Poprzez rozum wyrażający się w naszych myślach. Lecz czy zawsze rozumiemy własne myśli? Czy umiemy zawsze wyrazić to, co mamy na myśli?
Wspaniałość i majestat Boga nie przejawiają się w sprawowaniu najwyższej władzy i potęgi, lecz w okazywaniu prawości i miłosierdzia. Prorocy głosili, że sprawiedliwość jest wszechwładna, że dobro i zło stanowią wymiary historii świata, a nie są tylko sposobem zachowania. Istnienie świata jest zależne od dobra i zła, a jego tajemnicą jest Boży udział w historii. Taki już nasz los: to, co dla proroków jest jak najbardziej racjonalne, nam jawi się jako sprzeczne z rozumem. Owa niezgodność nie jest wszakże czymś ostatecznym. Celem jest przywrócenie zgodności, odrzucenie bałwochwalstwa i przesądu, które zrażają człowieka do tego, co najistotniejsze, i oddzielają go od Bożej miłości.
Bóg rządzi światem poprzez sprawiedliwość i współczucie, czyli miłość. Obie te drogi nie tyle się rozchodzą, ile uzupełniają, ponieważ to dzięki współczuciu można kierować się sprawiedliwością. Raz po raz Jego współczucie, czyli miłość, objawia się w naszym świecie. Kain za morderstwo swego brata nie poniósł zasłużonej kary. Chociaż sprawiedliwość wymagała, aby krew Abla została pomszczona, Kaina spotkała łaska boskiego wybaczenia i ochrony. Ojciec nie może pełnić funkcji sędziego. Jednak sędzia wszystkich ludzi jest także ich Ojcem. Sprzeniewierzyłby się swojej własnej naturze, gdyby wymierzał sprawiedliwość, nie kierując się współczuciem. Ponad nagrodą i karą góruje tajemnica miłości Boga. Grzech niekoniecznie musi pociągnąć za sobą karę. Pomiędzy działaniem a odpłatą stoi Pan Bóg „miłujący i łaskawy, nieskory do gniewu, bogaty w miłosierdzie i prawdę, wierny w miłości wobec niezliczonych, gotowy przebaczyć winy, przestępstwa i grzechy” (Wj 34, 6–7Pa). On pamięta, że „człowiek jest tylko ciałem” (Ps 78, 39Pa). W takim rozumieniu, najważniejszym przesłaniem proroków jest wezwanie do nawrócenia.
ZOBACZ WIĘCEJ W KSIĄŻCE „PROROCY”
Czyż Ten, który jest Stwórcą wszystkiego, może wzruszyć się tym, co tak nikła cząstka Jego stworzenia uczyni bądź nie? Pathos zarówno odsłania Jego troskę, jak i skrywa Jego potęgę. Ludzki umysł skłania się ku idei Boga jako absolutnego majestatu, nieopisanego dostojeństwa, wszechmocy i doskonałości. Boga uważa się powszechnie za Pierwszą Przyczynę, która wprawiła w ruch mechanizm świata, funkcjonujący dalej zgodnie z właściwymi mu prawami i procesami. Wydaje się niewyobrażalne, aby Najwyższa Istota troszczyła się o sprawy ludzkiego istnienia.
Tajemnica ukryta jest w trosce
Tajemnica gniewu tkwi w Bożej trosce. A niczego nie możemy być bardziej pewni niż Jego troski. Gniew rodzi zniszczenie i cierpienie, ale nie rozpacz. Gniew Boga nie jest burzą w otchłani pełnej tajemnicy i przerażenia. Świat spowija mrok, a ludzkie cierpienie jest potworne. Lecz prorok rzuca promyk światła, który ukazuje ludzkiemu sercu Boże myślenie. Bóg nie czerpie przyjemności z bezlitosnego gniewu.
Prorok zraniony Bożym gniewem nie jest ani obojętny na cierpienie, ani też nim zakłopotany. Gniew ma swój kres, a cierpienie nie jest czymś ostatecznym. Doświadczenie to jest mroczne, lecz w ciemności stworzonej przez Boga jest Pan i jest światłość. Prorok nie jest zagadką dla samego siebie; źródło jego doświadczenia nie jest dla niego tajemnicą ani powodem zakłopotania. Wie, Kogo spotyka. Mocna i niezachwiana pewność, że to Bóg jest sprawcą natchnienia, a prorok ma przemawiać w Jego imieniu, wynika z jednoznacznej świadomości Źródła owego doświadczenia. Postawą proroka jest nie tylko posłuszeństwo, lecz także wdzięczność. Oto prawdziwy szczyt wiary: Ty powiesz w owym dniu: Wychwalam Cię, Panie, bo rozgniewałeś się na mnie, lecz Twój gniew się uśmierzył i pocieszyłeś mnie. Iz 12, 116
Fragment tekstu pochodzi z książki „Prorocy”, Abrahama Heschela, wydawnictwo Esprit
[ powrót ]
