Przyszłość inteligencji i inne pisma

Książka ta to bardzo reprezentatywna prezentacja twórczości Charlesa Maurrasa. Jego najważniejsze wypowiedzi w dziedzinie polityki, estetyki i poezji oraz wprowadzenie do nich przez najlepszych znawców tematu.

Charles Maurras (1868–1952) to francuski myśliciel polityczny, filozof, krytyk literacki, poeta i polityk. Twórca nacjonalizmu integralnego i przywódca monarchistycznego ruchu Action Française. Urodził się w Martigues koło Marsylii. Lata młodzieńcze poświęcił przede wszystkim twórczości literackiej. W 1891 roku ogłosił artystyczny Manifest Szkoły Romańskiej odwołujący się do średniowiecznej poezji trubadurów i truwerów oraz renesansowego klasycyzmu. Od połowy lat 90. jego głównym polem aktywności była polityka. W 1899 roku założył Action Française – ruch polityczny o charakterze monarchistycznym, nacjonalistyczny i kontrrewolucyjnym, który przez następne 40 lat był głównym reprezentantem francuskiej antyliberalnej prawicy. Nie zaniechał też pracy literackiej. W roku 1938 został członkiem Akademii Francuskiej. W wyniku swojej działalności był kilkakrotnie aresztowany, skazany i odbywał kary więzienia – między innymi po demonstracjach w obronie profanowanych kościołów i czci Joanny d’Arc. W czasie okupacji niemieckiej poparł rząd marszałka Pétaina. W związku z tym w 1944 roku został aresztowany pod niesprawiedliwym zarzutem kolaboracji, a następnie skazany na karę dożywocia oraz wykluczony z Akademii Francuskiej. Więzienie opuścił w 1952 roku ze względu na wiek i zły stan zdrowia. Kilka miesięcy później umarł, z odzyskaną wiarą i opatrzony sakramentami.

Doprawdy rzadko się zdarza, abym rekomendował jakąś książkę z tak mocnym przekonaniem. Jest to imponujące przedsięwzięcie edytorskie, przede wszystkim ze względu na siłę intelektualną tego dzieła, należącego do tych książek, które ongiś Matthew Arnold nazwał „kamieniami probierczymi” cywilizacji. (...). Wysoka ocena należy się też autorowi wyboru tekstów Maurrasa. A trzeba pamiętać, że Maurras był niezwykle pracowity: czytał i pisał niemal codziennie (wyjąwszy wakacje), przez osiemnaście godzin na dobę. Nawet w kawiarni czy restauracji, w gronie znajomych, gdy przyszła mu jakaś myśl, brał ze stolika serwetkę i na niej pisał (co nie znaczy, że nie był osobą towarzyską). Jego bibliografia literacka liczy 147 książek i ponad cztery tysiące artykułów. Mając to na uwadze, należy stwierdzić, że autor wyboru wywiązał się z tego arcytrudnego zadania znakomicie. Książka ta prezentuje Maurrasa we wszystkich przejawach jego aktywności intelektualnej: jako eseistę, krytyka literackiego, poetę i oczywiście myśliciela politycznego oraz publicysty. Niniejsze wydanie tej monumentalnej pracy powinno być ozdobą każdej biblioteki publicznej i prywatnej, zajmując poczesne miejsce w dziale: „Mistrzowie myślenia” i „Klasycy naszej współczesności”.

Prof. dr hab. Jacek Bartyzel