Wizje, czyli poznaj drogi Pana

Mistyczny i wizjonerski charakter Scivias jest wyjątkowy, przedstawia pełną summę doktryny chrześcijańskiej, stanowiąc także sui generis podręcznik życia chrześcijańskiego, w którym ważną rolę odgrywa element dydaktyczny. Hildegarda najczęściej zwraca się do ogółu wiernych, jednak kieruje swe nauczanie także do konkretnych jednostek, grup społecznych (np. księży w drugiej księdze Scivias), i innych osób. Z zasady nauczanie autorki odnosi się zwłaszcza do zakonników i kleru, jednak laicy, zdaniem Hildegardy, również mają swoje miejsce w planie zbawienia. Stąd też autorka nie pomija ich w swoim dziele.
 

Najważniejszym zagadnieniem, które Hildegarda porusza w związku z osobami świeckimi, jest małżeństwo (wizja I,3). To bardzo odważne ujęcie problemu, bo choć mistyczka wedle średniowiecznych ideałów podkreśla wyższość stanu kapłańskiego, jednak nie odmawia zbawienia także małżonkom. Wprawdzie niektórzy wybitni teologowie bywali niechętni temu sakramentowi i z rzadka wspominali o prokreacji, jednak szerzące się skrajne poglądy katarów doprowadziły w wieku dwunastym do liturgicznego ustalenia rytu małżeństwa.
 

Scivias posiadają wiele warstw: wspomnianą już teologiczną, profetyczną, jako księga wizji alegorycznych z dołączonym ich wyjaśnieniem, wreszcie dzieło to jest jedynym średniowiecznym przykładem tekstu i miniatur, które powstały pod opieką jednej osoby. Najwcześniejszy manuskrypt, który został sporządzony około 1165 roku w Rupertsbergu przez mniszki z konwentu założonego przez samą Hildegardę, zawierał trzydzieści pięć kolorowych i malowanych także złotem i srebrem iluminacji. Pod względem wartości artystycznej miniatury nie ustępują zawartości tekstu. Wymagały wielkiego nakładu pracy i kosztów.

Autorem ilustracji była prawdopodobnie któraś z mniszek lub któryś z mnichów pobliskiego opactwa benedyktynów. W porównaniu z późniejszymi iluminacjami ilustrującymi kolejne dzieła Hildegardy widać także wyraźnie większą pieczołowitość w oddawaniu szczegółów duchowych doznań i ich bardziej indywidualny charakter. Niestety ten właśnie rękopis zawierający Scivias zaginął w czasie bombardowania Drezna, dokąd został przewieziony w roku 1944, i nigdy nie został odnaleziony. Ilustracje i tekst znamy z facsimile, wykonanego przez benedyktynki z Eibingen w latach od 1927 do 1933. Miniatury przemalowała domna Josepha Knips.
 

Prezentujemy zatem wybór jej najciekawszych wizji mistycznych. Czytelnik znajdzie w nich objawienia Hildegardy dotyczące życia cnotami, przyczyn grzechu, meandrów duchowych związanych z życiem małżeńskim i zakonnym. Zapozna się także z podstępnymi działaniami Lucyfera i przejawami działalności Antychrysta skonfrontowanymi z potężną mocą Boga, która jest jedynym gwarantem życia człowieka w prawdziwej harmonii i miłości.