O psalmach raz jeszcze

Jest wiele prac badawczych, filozoficznych i innych poświęconych jest Pismu Świętemu. Mądrzejsze i mniej odkrywcze, skomplikowane i skierowane do szerokiego odbiorcy, funkcjonują bądź nie w naszej świadomości. Sięgając po „Rozważania o psalmach”, nie sięgałam po literaturę teologiczną, sięgałam po słowo Lewisa. Bo ten autor pisze tak, jakby cały świat dało się rozłożyć na półeczkach i dokładnie posegregować. O czym pisze Lewis? O psalmach, jak sam tytuł wskazuje. Podchodzi do nich nie tylko jako chrześcijanin, lecz także jako miłośnik literatury, co czyni lekturę jeszcze bardziej przyjemną. I pisze Lewis w bardzo ciekawy sposób, porównując niekiedy Żydów do chrześcijan, tłumacząc, cytując, rozmyślając, filozofując. Jeżeli lubicie czytać Pismo Święte, a szczególnie psalmy, to książka ta z pewnością przypadnie Wam do gustu. Jednak nie tylko o psalmach opowiada Lewis. W sposób zwykły tylko jemu, a mianowicie ciekawy, niekiedy zabawny i spostrzegawczy, zahacza o historię, kulturę, samą religię związaną nie tylko z psalmami. Opowiada i dzieli się z czytelnikiem własnymi odkryciami, które zawdzięcza częstej lekturze Biblii. A wszystko to jest napisane w sposób prosty i zrozumiały, Lewis nie ma w zwyczaju wymądrzać się czy rzucać trudnymi słówkami. On nie chce mówić, on chce przemawiać do czytelnika. Lewis już to ma do siebie, że za jakikolwiek by się temat nie zabrał, to zawsze wyjdzie mu to świetnie. Cóż, geniusz rodzi się raz na sto lat. Cieszę się, że mam okazję czytać jego książki. (http://www.czytac-nie-czytac.blogspot.com/)

Na ukazanie się książki „Rozważania o Psalmach” oczekiwałem z utęsknieniem dobre kilka miesięcy. Cieszyłem się na samą myśl, że kolejna pozycja ukochanego autora dumnie stanie na najwyższej półce domowego regału. Już sam tytuł wywoływał u mnie spore emocje. Ciężko było przewidzieć, co tak naprawdę się za nim kryje. C.S. Lewis to autor potrafiący pisać na każdy temat w sposób pochłaniający czytelnika. Oczywiście wierzyłem, że będzie tak i tym razem. Obawiałem się jednak czegoś innego. Mianowicie tego, że pokusi się on o wnikliwą analizę biblijnych tekstów. Zacznie rozkładać psalmy na czynniki pierwsze, przez co lektura może stać się zbyt trudna. Gdyby Lewis zdecydował się na tak wnikliwe zabiegi, czytelnik taki jak ja zapewne szybko by się pogubił. Jednak ten znakomity pisarz w swoich utworach nie był nigdy aż tak skrupulatny i wymagający. Z pewnością zdawał sobie sprawę z ograniczonej wiedzy wielu czytelników. Nigdy nie był dla nich tak bezlitosny jak chociażby dla swych studentów, którzy z pewnością mieli prawo nie wspominać go zbyt miło. W „Rozważaniach o Psalmach” Lewis uspokaja już we wstępie. Daje do zrozumienia, że w kwestii psalmów czuje się jak amator. „Piszę dla nieuczonych o rzeczach, o których sam się nie nauczyłem” . Oczywiście trudno dziś stwierdzić na ile to stwierdzenie jest prawdziwe. Jednak już po nim można wywnioskować, że w „Rozważaniach o Psalmach” powinniśmy spotkać tego Lewisa, którego już dobrze znamy. Niewdającego się w szczegóły, piszącego ciepłym, zrozumiałym dla wszystkich językiem. Lewis nie interpretuje psalmów linijka po linijce. Skupia się natomiast na motywach powtarzających się w wielu pieśniach. Takich jak sąd ostateczny, śmierć, natura. Tym, co chyba najbardziej uderza w jego opisach jest ujęcie sposobu myślenia starożytnych Żydów i dzisiejszych chrześcijan. Lewis pokazuje, jakie są zasadnicze różnice między tymi dwoma grupami. Różnice te są kluczem do dosłownej interpretacji psalmów i poszukiwania w nich drugiego, bardziej uniwersalnego znaczenia. Lewisowskiej interpretacji towarzyszy specyficzne poczucie humoru, do czego już nas wielokrotnie przyzwyczajał. Przykładem mogą być chociażby rozważania nad charakterem Sądu Bożego. Lewis zastanawia się, jakiego typu to postępowanie- karne, czy może jednak cywilne. Najnowszą publikację wydawnictwa „Esprit” można polecić absolutnie każdemu. Szczególnie tym, którzy już znają i cenią sobie dzieła C.S. Lewisa. W tej pozycji angielski autor powraca w jak najlepszym wydaniu.

O Psalmach już powiedziano wiele, każdy z nich wyśpiewano miliony razy, a ich słowa pojawiały się w wielu pracach badawczych. Głupotą byłoby temu zaprzeczyć. Pośród tej mnogości przeróżnych prac badawczych i książek opisujących te poetyckie teksty Starego Testamentu jest ciekawa i bardzo przejrzyście napisana pozycja pt. ,,Rozważania o Psalmach" autorstwa już znanego, lubianego i cenionego pisarza – C.S. Lewisa. Autor patrzy na Psalmy w sposób ciekawy, jako badacz, miłośnik literatury, a także jako osoba gorliwie wierząca. I te trzy cechy widać w książce prawie na każdej stronie. A o czym traktuje sama praca? To może tak tylko pobieżnie zarysuję temat? Lewis przede wszystkim pisze o różnicach między Żydami a chrześcijanami, ale głównie w kwestii pojmowania wiary. Ciekawe jest spojrzenie tych pierwszych na sądy Boże i pragnienie sprawiedliwości mimo wszystko, oraz prośby drugich o to, aby Bóg wymierzył im zamiast sądu miłosierdzie. Autor wyjaśnia dodatkowo zagadnienie sprawiedliwości na podstawie wersów Psalmów, a także w kontekście Nowego Testamentu. Wiele z tych nauk opiera się właśnie na całości tekstów Biblii i pojęć związanych z wiarą, historią, literaturą i kulturą antyczną. Ciekawe spojrzenie Lewisa wyłapuje i wskazuje na wiele nowych szczegółów i zabiegów w Psalmach, które są niezauważane zazwyczaj przez zwykłego czytelnika, albo jeśli już odkryte to szybko porzucane aby nie ingerować w te natchnione teksty. Autor wychwytuje te pytania i spostrzeżenia i omawia w kontekście Psałterza. Woń tych poetyckich tekstów Biblii unosi się w powietrzu, a Lewis ten zapach łapie, opisuje i nazywa każdą jego nutę świeżości. Bo każde słowo, nawet to pochodzące bezpośrednio od ludzi, jest piękne bo spisane ręką poety. Tło historyczne także nie uszło uwadze Autora i mówi on o tych krwawych, bezwzględnych i pełnych nienawiści i złorzeczenia czasach pogaństwa skonfrontowanych z Izraelem. Psalmy to jednak nie jedyny temat poruszany przez Pisarza. Tradycyjnie mówi szerzej o kwestiach wiary, poucza i pisze o wielu innych rzeczach. W swych wywodach zaciekawia i przytacza liczne anegdoty, ciekawostki i historyczne fakty. Wiele miejsca jest tu poświęcone na opis samych Żydów z czasów antycznych, ich kultury, pracy, wiary, sztuki i życia codziennego. Można dowiedzieć się skąd w Psalmach tyle opisów natury i jaki związek ma to z wykonywaną przez nich pracą. Dlaczego w tych utworach jest tyle złorzeczenia i chęci sprawiedliwości Bożej mimo wszystko i jaki związek ma Psałterz z Nowym Testamentem, przybyciem Chrystusa i Jego życiem ziemskim (a związek jest i to przeogromny) i gdzie jest tam natchnienie pochodzące od Boga. Lewis właśnie w ciekawy sposób zawarł te elementy pochodzące wyłącznie od ludzi i rzeczy natchnione przez Boga ( bo, jak sam zauważa: ,,(...) żadne dobre dzieło nie powstaje bez pomocy Ojca Światłości"1). Widzimy tu jedną wielką opowieść, która połączyła się z Nowym Testamentem, a jej przesłanie trwa nadal. Także w tej książce towarzyszy Lewisowi lekkość pióra i zgrabne przechodzenie między zagadnieniami. Załączone na końcu kilka Psalmów pomaga wypraktykować na początek choć kilka tych poetyckich utworów, skonfrontować je z dopiero co uzyskaną wiedzą oraz odnaleźć w nich wskazówki Autora książki. Może to od tej książki sięgniesz po Psałterz ponownie? Być może zaczniesz patrzeć na każdy Psalm w nowy sposób, ze świeżością i całym bogactwem treści?